Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi
. Online Dergi,yıl:8, sayı:13, (2007.)
Özel Yetenek Sınavlarında Yerleştirmeye Esas Olan
Puan Ve Katsayıların Alan Ve Alan Dışından Gelen Adaylara Yansıması
( Karşılaştırmalı Durum Saptaması )
Yrd.Doç.Dr. Ahmet Serkan ECE*
ÖZET
Her yıl özel yetenek sınavlarına binlerce öğrenci girmektedir. Farklı liselerden ve/veya farklı alanlarından mezun olan bu adaylar sözü edilen sınavlarda alan ve alan dışı aday olarak tanımlanmakta ve bu farklılığa göre katsayılar uygulanmaktadır.
Bu araştırmada, özellikle eğitim fakültelerinin müzik eğitimi anabilim dallarında uygulanmakta olan özel yetenek
sınavlarında yerleştirmeye esas olan ÖSS (Öğrenci Seçme Sınavı), AOBP (Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı) ÖYSP (Özel Yetenek Sınav Puanı) ve bu puanlara ait katsayıların alan ve alan dışı mezun adaylara yansıması karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Genel tarama modelinin uygulandığı ve betimsel bir nitelik taşıyan araştırmada, toplam katsayılar incelendiğinde alan mezunu adayların avantajlı olduğu fakat alan dışı mezun adayların ise özellikle ÖSS ve AOBP de daha avantajlı bir durumda bulundukları saptanmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda YÖK (Yüksek Öğretim Kurumu), MEB (Milli Eğitim Bakanlığı), alan ve alan dışı mezun adaylara da önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Sözcük: Özel Yetenek Sınavları, Yetenek Sınavları, Katsayılar, Alan Mezunları, AGSL (Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi)
1.GİRİŞ
Üniversitelerin özel yetenek gerektiren program uygulamakta olan bölümlerine; öğrenci alımları, özel yetenek sınavları ile gerçekleşmektedir. Bu sınavlar ve sonuçları her yıl yaz aylarında ve Üniversite Seçme Sınavının açıklanmasında sonra, özel yetenek gerektiren program bulunan fakülte, bölüm, anabilim dalı, yüksek okul vb. birimlerinin olduğu üniversitelerin kendi belirledikleri tarihte ve yine üniversitelerin kendileri tarafından yapılmakta ve açıklanmaktadır.
Antrenörlük Eğitimi, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Grafik Öğretmenliği, Mesleki Resim
Öğretmenliği, Müzik Öğretmenliği, Resim İş Öğretmenliği, Rekreasyon, Seramik Öğretmenliği, Spor
Yöneticiliği ve Spor Bilimleri gibi eğitim programları içeren bölüm veya anabilim dallarının yanında,
ülkemizdeki tüm devlet konservatuvarları, güzel sanatlar fakülteleri ve bu fakültelerin tüm bölümlerinde, ayrıca
Anadolu Güzel Sanatlar Liselerine öğrenci alımları da birbirine benzer isimlerde fakat “yetenek sınavları” ile
gerçekleşmektedir.
Yetenek ölçümü yapılan bu sınavlarda, öğrenci alınacak bölümlerin özelliklerine göre farklılık gösteren
uygulamalar gerçekleşmektedir. Hatta bu faklılık adayların müzikal ve işitsel yeteneğinin ölçülmesi aşamasında
da kendini göstermektedir. Sözü edilen kurumlara öğrenci alımlarında uygulanan sınav ve yerleştirmede
uygulanan katsayı çeşitliliği de bulunmaktadır.
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) puan ve katsayılardaki bu farklı uygulamaları
dengeleyebilmek amacı ile son 5 yılın ÖSYM sınav ve yerleştirme kılavuzunda da yeraldığı gibi, Antrenörlük
Eğitimi, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Grafik Öğretmenliği, Mesleki Resim Öğretmenliği, Müzik
Öğretmenliği, Resim İş Öğretmenliği, Rekreasyon, Seramik Öğretmenliği, Spor Yöneticiliği ve Spor Bilimleri
anabilim dalları için eğitim programları ifadesini kullanarak, bu programlara öğrenci alımları sırasında
uygulanan puan ve katsayıları belli ölçülere bağlamıştır.
Yine ÖSYM yukarıda belirtilen eğitim programları dışında, bünyesinde özel yetenek programları
bulunan birimlere öğrenci alım sınavında uygulanacak yetenek sınavlarındaki puan ve katsayı uygulamalarını;
sınav aşamalarından katsayılara, ek puan uygulamalarından ÖSS taban başvuru puanlarının belirlenmesine kadar bütün aşamaları sınav uygulayan merkezlere bırakmıştır.
Özakay ( 2004, 7)’a göre ülkemizde, eğitim fakülteleri güzel sanatlar eğitimi bölümlerin de uygulanan
yerleştirmeye esas olacak puanlar / katsayılar ile konservatuvarlar ve güzel sanatlar fakültelerinde uygulanan
puan ve katsayılar farklılık göstermektedir.
1.1 Müzik Özel Yetenek Sınavlarının Öğrenci Kaynağı
Ülkemizde özel yetenek sınavlarının öğrenci kaynakları, ortaöğretimin lise devresi olup, liselerin
alan/kol değişikliğine ve yıllara göre değişiklik göstermektedir. İlk AGSL’rin açılmasından günümüze, bu
liselerden mezun adayların yüksek öğretim kurumlarındaki özel yetenek sınavlarına müracaatları her yıl yeni
açılan AGSL ve mezunları ile paralellik göstererek orantılı bir şekilde artmaktadır.
Bozkaya (2006)’ya göre,…müzik öğretmenliği eğitimi veren kurumlarımız kontenjanları açısından hızla
AGSL’lileşmektedirler. %22,30-%93,95 arasında değişen bu oran %56,97 genel ortalama ile “kontenjanlardan
yarıdan fazlasının AGSL çıkışlı öğrencilerden oluştuğu” görüntüsünü vermektedir.
Tablo 1 AİBÜ Eğitim Fakültesi GSEB Müzik Anabilim dalında uygulanan “Özel Yetenek Sınavları”na
2003/04, 2004/05, 2005/06 (son 3 yıl) yıllarında Müracaat Eden Adayların Mezun Oldukları Okul
Dağılımları
*Meslek liselerinin içerisine Ticaret Meslek Liseleri, Teknik Liseler ve Sağlık Meslek Liseleri, Açık Öğretim Fakülteler içerisine
Meslek Yüksek Okulları da dahil edilmiştir.
Yukarıdaki örnek tablodan da anlaşılacağı gibi üniversitelerin müzik özel yetenek sınav kaynakları
birbirinden farklı yapı ve özellik gösteren 8 ayrı lise türünden beslenmektedir. Yapılan sınavlara müracaat eden
adayların %49,1’i Genel Liseler ve %30,5’i AGSL’den gelirken, çok küçük oranlarda diğer lise türlerinden gelen adaylarda bulunmaktadır.
Bu iki lise türünden müracaatların fazla olmasının nedeni; ülkemizde genel lise statüsündeki okulların
fazla olması dolayısı ile fazla mezun vermelerinden, AGSL mezunlarının da okulların kuruluş amaçlarında ifade
edildiği gibi “özel yetenek gerektiren yüksek öğretim programlarına hazırlanmalarını” dolayısı ile “yetenekleri
doğrultusunda” eğitim almak istemelerinden kaynaklandığı biçiminde açıklanabilir.
Mezun olunan okullar
f %
1.AGSL 310 30,5
2.Genel Liseler 499 49,1
3. Anadolu Liseleri 102 10,0
4. Meslek Liseleri* 85 8,4
5. Açık öğretim* 5 0,5
6. Yabancı Dil Ağır.Lise 7 0,7
7. İmam Hatip Lisesi 5 0,5
8. Diğer ( çok prog.lise ) 2 0,3
TOPLAM 1015 100,0
1.2. Yerleştirmeye Esas Olan Puanlar ve Bu Puanlara Ait Katsayılar
Araştırmanın giriş bölümünde de ifade edildiği gibi ÖSYM, özel yetenek gerektiren programları uygulamakta olan yüksek öğretim kurumlarının programlarını “Eğitim Programları” ve “Eğitim Programı
Dışında Özel Yetenek Gerektiren Programlar” olmak üzere iki gruba ayırmaktadır.
Eğitim Fakülteleri GSEB Müzik Eğitimi Anabilim Dallarındaki özel yetenek sınavları uygulama aşamasında üniversitelere göre farklılık gösterse de, sınav sonrasındaki puanlama ve yerleştirme aşamaları
aynıdır.
Özel Yetenek Gerektiren Eğitim Programları için (Müzik Öğretmenliği) yerleştirmeye esas olan puanlar ve bu puanların hesaplanması aşağıda belirtilmiştir.
1- Özel Yetenek Sınavı Puanı – Standart Puan (ÖYSP-SP)
2- Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP)
3- ÖSS Puanı (ÖSS-P)
Özel Yetenek Sınavlarına giren adayların yerleştirme puanlarının hesaplanmasında, adaya ait ÖSS puan türlerinin en yükseği alınmaktadır. Adayların yerleştirme puanları hesaplanırken, mezun olduğu lise türlerine
göre aşağıdaki katsayılar kullanılmaktadır.
a) Aday aynı alandan geliyorsa (Örneğin Müzik Öğretmenliği programı için aday AGSL’nin müzik alanından geliyorsa)
Yerleştirme Puanı : (1 x ÖYSP-SP) + (0,52 x AOBP) + (0,36 x ÖSS)
b) Aday diğer alanlardan geliyorsa (Örneğin Müzik Öğretmenliği programı için aday genel lisenin sosyal bilimler alanında geliyorsa)
Yerleştirme Puanı : (1 x ÖYSP-SP) + (0,16 x AOBP) + (0,47 x ÖSS)(2005 ÖYSM Kılavuzu)
Yukarıda açıklanan işlemlerden sonra adayların yerleştirme puanları belirlenir ve bu puanlar yüksek
öğretim kurumunun öğrenci kontenjanına göre yukarıdan aşağıya sıralanarak asil ve yedek öğrenciler listelenir.
1.3. Araştırmanın Amacı
Bu araştırma, Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında yapılan özel yetenek sınavlarında yerleştirmeye esas olan puanlara ve uygulanan katsayılara ışık tutarak, bu puan ve katsayıların farklı liselerden (alan / kol) mezun
olarak yetenek sınavlarına giren adayların yerleştirme puanları üzerindeki yansımalarını ortaya çıkarmak, bu yansımaları mağduriyet olarak yaşayan adaylara öneride bulunmak ve ek puan vb. beklentilerde olan bazı lise
türlerinden mezun olan adayları aydınlatmak amacını taşımaktadır.
Bu amacı gerçekleştirmek için aşağıdaki sorulara yanıt aranmaktadır.
1. Özel Yetenek sınavlarında “ek puan uygulaması” hangi durumlarda uygulanmaktadır?
2. Liselerin farklı alanlarından gelen öğrencilere, özel yetenek sınavlarında hangi katsayılar uygulanmaktadır?
3. “Özel Yetenek Sınavı”(ÖYS) ve elde edilen “sınav puanı”(ÖYSP) alandan ve alan dışından gelen adaylara ne
şekilde yansımaktadır?
4. Adayların “Orta Öğretim Başarıları” ve Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanları (AOBP) alandan ve alan
dışından gelen adaylara ne şekilde yansımaktadır?
5. Adayların “Öğrenci Seçme Sınavı” (ÖSS) puanları alandan ve alan dışından gelen adaylara ne şekilde
yansımaktadır?
2.YÖNTEM
2.1.Araştırmanın Modeli
Yapılan araştırma, “genel tarama” modelindedir. Araştırma konusunun genişlemesine incelendiği bu araştırma ile Özel Yetenek Sınavlarında yerleştirmeye esas olan puan ve katsayıların alan ve alan dışından gelen
adaylara yansımasının karşılaştırmalı bir saptaması yapılmaktadır. Bu nedenle araştırma betimsel bir nitelikte taşımaktadır.
2.2.Evren
Bu araştırmanın çalışma evrenini son 3 yılda (2003-2004, 2004-2005, 2005-2006) Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında uygulanmakta olan Yetenek Sınavına girmiş tüm adaylardan (1015) alan (AGSL, Genel ve Anadolu liselerinin müzik kolları) ve alan dışı mezunlar (Genel, Anadolu Liseleri, İmam Hatip Liseleri, Meslek Liseleri, Çok programlı Liseleri ve Meslek Yüksek Okulları) oluşturmaktadır. Araştırmada evrenin tamamına ulaşılabileceği için örneklem alınma yoluna gidilmemiştir.
2.3.Verilerin Toplanması
Bu araştırmanın nicel verileri için son üç yılda bölüm özel yetenek sınavlarına alan ve alan dışından
giren toplam 1015 adayın, özel yetenek sınav puanları (ÖYSP), Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanları (AÖBP)
ve Öğrenci Seçme Sınav Puanları (ÖSS) listelenmiş ve nicel veriler olarak kullanılmıştır. Nitel veriler ise, araştırma ile ilgili önceden yapılmış bilimsel yayınların ve araştırmaya kaynaklık edecek ilgili literatürün
“kaynak tarama” yolu ile ayrıca AGSL öğretmen ve idarecileri ile bu kurumlarda öğrencilerin mezun aşamasına kadarki toplam ders yüklerinin belirlenmesi için yapılan görüşme yöntemi ile toplanması sonucu elde edilmiştir.
2.4.Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi
Elde edilen veriler Microsoft Office 2000-Excel Programı kullanılarak bilgisayar ortamına geçirilmiştir. Alandan ve alan dışından sınava gelen adayların puanları ve bu puanların ÖSS, AOBP ve ÖYSP (özel yetenek
sınav puanları)’leri sonucu yerleştirmedeki sonuçları için, öğrenci seçme kılavuzunda yer alan hesaplamalar ve katsayılar yardımı ile puanları hesaplanmıştır. Bu işlem tüm adaylar için değil 1015 adayın ortalama ÖSS, AOBP ve ÖYSP’leri dikkate alınarak alan ve/veya alan dışından gelen adaylar için yapılmıştır. Son olarak analizler
sonrasında elde edilen bulgular Microsoft Office 2000-Word Programında tablolaştırılmış ve sonuçlar, adayların yerleştirme puanlarına yansımalarını ifade etmek için yorumlanmıştır.
2.5.Konu İle İlgili Araştırmalar
Yapılan tarama sonrasında araştırma konusu ile I. derecede ilgili çalışma Bülent TULHA tarafından “ÖSYM’nin Yüksek Öğretim Programlarına Öğrenci Yerleştirme Sistemine Göre Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinin Genel Liseleri Karşısındaki Mağduriyeti” isimli araştırma raporudur. Tulha çalışmasında, YÖK, MEB, ve ÖSYM başkanlığının yürüttüğü ortak çalışmalarda bir mesleğe yönelik program uygulayan liselerden mezun öğrencilerin kendi alanları ile ilgili tercih yaptıklarında bazı avantajlar sağlandığını ama bu avantajın AGSL öğrencileri için söz konusu olmadığını ifade ederek, AGSL öğrencilerinin genel liselerden gelen öğrenciler karşısındaki mağduriyetini sayısal veriler ile detaylandırmıştır.
Araştırma konusu ile ilgili diğer bir çalışma Erdem ÜNVER’in “Bir Yetenek Sınavının Ardından” isimli makalesidir. 2003 yılında (sayı:157) yayımlanan makalesinde Ünver, 2001-2002 yıllarında Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi GSEB’de uygulanan resim yetenek sınavları sonucunda elde ettiği verileri irdelemiş ve
değerlendirmiştir.
3. BULGULAR VE YORUM
3.1.Ek puan uygulaması
Özel Yetenek Sınavı uygulayan yüksek öğretim kurumlarında ek puan uygulaması ancak Eğitim Programları (Antrenörlük Eğitimi, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Grafik Öğretmenliği, Mesleki Resim Öğretmenliği, Müzik Öğretmenliği, Resim iş Öğretmenliği, Rekreasyon, Seramik Öğretmenliği, Spor Yöneticiliği ve Spor Bilimleri) dışında özel yetenek gerektiren programlara öğrenci alımı sırasında söz konusu olmaktadır.
Özel yetenek sınavı sonuçlarına göre öğrenci alan yüksek öğretim programları, belirleyecekleri bir yöntemle, yerleştirmede kullanacakları puanlara adayların ağırlıklı ortaöğretim başarı puanlarını katacaklar; bir
mesleğe yönelik program uygulayan liselerden mezun olan adayların aynı alanda öğretim yapan bir programa yerleştirilmesi söz konusu olduğunda bu adayları ağırlıklı ortaöğretim başarı puanından hesaplanacak ek puan
uygulamasından yararlandıracaklardır.Özel yetenek sınavları puanlarının içindeki ek puan ağırlığının ne olacağına yükseköğretim kurumları kendileri karar vereceklerdir.(2006 ÖYSM Kılavuzu)
Ülkemizde Alan Mezunları ise (Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri), Özel Yetenek Sınavlarında Ek Puan Uygulamasından;
1) Özel yetenek sınavları için başvuru yaptıkları kurumların “Eğitim Programları” içerisinde yer almaları,
2) Anadolu Liseleri statüsünde yer almaları, (bir mesleğe yönelik program uygulayan liselerden olmamaları / Meslek Liseleri gibi) nedenlerden dolayı yararlanamamaktadırlar.
3.2 Katsayılar ve Avantajları
Alan Mezunu Aday : (1 x ÖYSP-SP) + (0,52 x AOBP) + (0,36 x ÖSS-P)
Alan Dışı Aday : (1 x ÖYSP-SP) + (0,16 x AOBP) + (0,47 x ÖSS-P)
(AOBP fark :0,36) (ÖSS fark :0,11)
Yerleştirmede kullanılan (ÖYSP-SP)’nin alan ve alan dışından gelen adaylar için katsayısı 1 (bir) ‘dir.
Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı puanı katsayılarında alan mezunları alan dışı mezunlara göre (0,36) puan avantajlılarken; Öğrenci seçme Sınavı Puanı katsayılarında alan dışı mezunlar, alan mezunlara göre (0,11) puan
avantajlı durumda görünmektedirler. Özel Yetenek Sınavlarında uygulanan katsayılar incelendiğinde alan mezunlarının ek puan
uygulamasından yararlanamasa da sınavlarda uygulanan katsayılara ait toplamlara dikkat ettiğimizde bu toplamının (0,52+0,36=0,88) alan mezunları için:0,88;alan dışı mezunlar için (0,16+0,47=0,63) 0,63 olduğu ve bu iki alan arasındaki (0,88–0,63=0,25) 0,25 farkın ise alan mezunlarına yönelik olduğudur.Katsayı toplamlarındaki bu farklılık alan mezunu adaylar için bir çeşit ek puan / avantaj şeklinde düşünülebilir.
3.3.Liselerdeki Alan Uygulamaları ve Özel Yetenek Sınavlarındaki Katsayı Değişmeleri
Milli Eğitim Bakanlığı, ortaöğretimin lise devresinde öğrencilerin istedikleri alanda branşlaşmalarını sağlamak amacı ile liselerin faklı sınıflarında seçim yapılarak alan uygulamaları yapmalarına olanak
sağlamaktadır. Genel Liselerde, Fen Liselerinde, Anadolu Öğretmen Liselerinde bu alanlar fen bilgisi alanı, Türkçe-matematik alanı, sosyal bilgiler alanı, yabancı dil alanı olarak belirlenirken; Sağlık Meslek Liselerinde labaratuar, ortopedi, çevre sağlığı, tıbbi sekreterlik vb., diğer meslek liselerinde ise muhasebe, elektrik, banka, motor, dış ticaret, matbaacılık, vb. alanlar olarak saptanmıştır.
Özel yetenek sınavlarında tüm bu alanlardan mezun adayların başvuruları, alan dışı olarak kabul edilir ve yukarıda ifade edilen katsayılarla çarpılır. Eğer öğrenci liselerin (Genel veya Anadolu, Meslek, Öğretmen
liselerinin) veya Konservatuvarların Müzik/Sanat Alanı’ndan geliyorsa, başvurusu alandan yapılmış olarak alınmakta ve farklı bir katsayı uygulanmaktadır. Bu durumda başvuran adaylar ile 4 yıl ağırlıklı olarak müzik alan dersleri alan ve yüksek öğretimde güzel sanatlar okumak amacı ile kendisine lise devresinde hedef
belirleyip branş seçen AGSL öğrencilerine aynı katsayılar uygulanmaktadır.
3.4.Özel Yetenek Sınavlarında Yerleştirmeye Esas Olan Puan Türlerinin Alan ve Alan Dışından Gelen
Adaylara Yansıması
3.4.1Özel Yetenek Sınav Puanı (ÖYSP)
Alandan gelen adayların özel yetenek sınavlarına başvuru sayısı her yıl artmaktadır. Alandan gelen bu öğrenciler (AGSL mezunları),özel yetenek sınavlarına, yaşadıkları farklı problemleri taşımaktadırlar. Bunların
ilki, adayın lise döneminde aldığı eğitim sırasında karşılaştığı problemlerdir. AGSL mezunu adaylar 4 yıl süre ile müzik ağırlıklı eğitim almalarına rağmen öğretim programı, öğretmen eksikliği, liselere giriş yetenek sınavlarında başvuran aday azlığı, aile tutumu vb. sorunlar
yaşamaktadırlar. Adaylar tüm bu problemler içerisinde yeterince dolu bir müzik eğitimi alamamalarına rağmen özel yetenek sınavlarının müziksel işitme (tek, çift, üç, dört ses; ezgi ve ritm tekrarı, dikte ve deşifre), çalgı ve ses sınavlarında iyi puanlar alabilmekte ve başarılı olabilmektedirler. Yukarıda sözü edilen problemleri fazlası
ile yaşayan adaylar ise bu problemleri sınav kaygısı olarak taşımaktadırlar.
Okul değişkenine göre alan ve alandışı mezunların aynı sınav kaygısı taşıdıkları, fakat cinsiyet değişkenine göre kız öğrencilerin erkeklere göre daha çok sınav kaygısı yaşadığı belirlenmiştir(Sazak,
Ece;2004). Yine bu adaylar arasında, dört yıl ağırlıklı olarak müzik eğitimi almalarına rağmen düşük puan alan,
hatta yapılan tüm sınav aşamalarında hiç puan alamayan AGSL mezunu adaylarda bulunmaktadır.
Her geçen yıl özel yetenek sınavları daha da zorlaşmakta ve özellikle alan dışından gelen adaylar için bu sınavlar aynı Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) gibi uzun bir zaman diliminde ve alan uzmanlarının gözetiminde
disiplinli ve daha iyi hazırlanılması (işitme/çalgı/ses alanlarında) gereken sınavlar haline gelmektedir. Alan dışından gelen adaylardan sınava yönelik bir çalışması olmayanlar düşük puanla sınavların 1.aşamalarında
(eleme) elenmekteyken, sözü edilen çalışmaları yapan yetenekli ve istekli adaylar ise sınavlarda başarılı olabilmektedir....
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder